bureaucratie in de natuur

De NRC van dit weekend spoorde een Friese weduwe op die bijna 50.000 euro dreigt mis te lopen omdat ze het natuurbeheer op haar land niet zelf uitvoert, maar door drie buurmannen moet laten doen (en zo eerlijk was dat terzijde te vertellen). Te idioot voor woorden.
Maar de NRC heeft wel gelijk, ik ken meer van die gevallen waar de wetgever een veel te eenvoudig beeld heeft van wat een boerenbedrijf tegenwoordig is. Of slecht taalgebruik en slecht denkwerk hand in hand gaan. Alsof je schoolboekengeld alleen uitkeert aan complete huisje-boompje-beesje-gezinnen en gemaksthalve maar even voorbijgaat aan een-oudergezinnen, laat staan dat je iets regelt voor een homo-echtpaar met kinderen.
Ik weet niet of dat komt omdat ambtenaren en politici een beeld uit de jaren zestig hebben van het gelukkige gezin op de boerderij (ook toen waren er trouwens weduwen), of dat de mythe van het gezinsbedrijf in stand gehouden moet worden, maar het leidt zoals de NRC terecht constateert tot zeer onbevredigende gevolgen.
En aan ons wetenschappers kan het dit keer niet liggen, want we schrijven al jaren papers waarin we uitleggen dat een bedrijf iets anders is dan een bedrijfsvestiging (inderdaad: sommige bedrijven hebben meerdere vestigingen) en dat een ondernemer meerdere bedrijven kan hebben, net zoals een bedrijf geleid kan worden door meerdere ondernemers. En de relatie tussen ondernemer en gezin of huishouding is even ingewikkeld en ook nog aan verandering onderhevig: mensen hebben nu eenmaal de behoefte samen te wonen, te trouwen en soms te scheiden - of ze overlijden.
Maar het is aan de wetgever blijkbaar slecht besteed, die doet niet alleen aan risico-analyse, maar ook aan extreme risico-mijding. Misschien moeten we van elk boerenbedrijf maar een B.V. maken, dan komt de boodschap misschien aan.
Enfin, het artikel ging over de bureaucratie in natuurbeheer, en dit is niet de enige ergenis. Ook het gedoe met kaarten en exacte oppervlaktegrenzen leidt tot rechtzaken en terugvordering van subsidies. Ook bij de EU Toeslagen is dat een gevreesd probleem dat tot veel extra kosten leidt, zo weet ik uit eigen ervaring. Dat dit niet kan worden opgelost met ICT (als je een tractor met een satelliet op een centimeter nauwkeurig kunt laten rijden) en een beetje (5%?) tolerantie bij de controle is voor mij ook onbegrijpelijk.
En tot slot zijn er de contracten met output sturing. Het artikel suggereert enigszins dat dit ook maar lastig is (bij 15 plantjes krijg je wel de biodiversiteitspremie, bij 14 niet), maar ik zou niets beters weten. Je kunt er moeilijk als ambtenaar het hele jaar bij staan om te zien of een ondernemer niet te veel kunstmest geeft en het lijkt me ook ondernemersrisico als je op minder geschikte gronden of vlak naast de snelweg toch grutto's wil huisvesten.
Maar bij tarwe betalen we voor 10.000 kg twee keer zoveel per ha als bij 5.000 kg. Waarom krijg je dan bij 15 plantjes wel je geld en bij 14 niet een 14/15e deel (of beter nog: bij elk extra plantje wat extra meer). Die contracten moeten dus beter, denk ik dan als krantenlezer.
Geen wonder dat boeren afhaken van natuurbeheer en dat het weer uitdraait op functiescheiding. Zou daar nog iemand belang bij hebben?