maandag 28 maart 2011

kennis in actie

Aanbiedingen van rapporten en boeken vandaag in Den Haag. Het Platform Landbouw, Innovatie en Samenleving vroeg de aandacht voor calamiteiten. Helaas kon ik er niet bij zijn, maar de timing van het rapport was natuurlijk prima: de NRC vond het aanleiding voor een groot artikel met een 'schappen leeg' kop.
Er is veel te zeggen om goed rekening te houden met vulkaanuitbarstingen, storingen in de logistiek (met kans op hamsteren) en dierziekten. Het is een kwestie van kosten en baten of je daar strategische voorraden voor aanlegt (net als bij olie) of de burger leert dat iets ook wel eens op kan zijn. Overigens is er nog  altijd veel know-how over hoe je als overheid moet handelen bij een calamiteit. En of je er de braakregeling in de landbouw weer voor moet invoeren lijkt me nog een paar berekeningen en discussies waard. Die ik bij eerdere concepten al met plezier mocht voeren overigens.

De agenda liet het wel toe aanwezig te zijn bij de aanbieding van het boek "Knowledge in Action" (Wageningen Academic Publishers, Mansholt publication series). En waar ik graag even reclame voor maak.
Toegepast onderzoek zou tot resultaten moeten leiden in de praktijk, buiten de wetenschappelijke wereld. Soms gebeurt dat pas als een onderzoeker zelf van baan verandert, meestal gebeurt het bij het publiceren van een rapport. En soms gebeurt het al tijdens het onderzoek.
Dat laatste roept dan discussies op, want het natuurkundige beeld van onderzoek is dat je aan de zijkant staat te observeren zonder het systeem dat je bekijkt te beinvloeden. Dat is in de sociale wetenschappen nog al lastig. Zeker in gebiedsprocessen - het onderwerp van dit boek. Als je je dat realiseert (en kunt "hebben" in het wetenschappelijk proces) kun je ook een stap verder gaan en die snelle doorwerking nastreven. Door kennis aan te dragen, te spiegelen, te helpen een kennisbehoefte in kaart te brengen. Samenwerkingsonderzoek (Collaborative Research) heet dat dan. En het idee is dat traag verlopende innovaties daarmee versneld worden of uberhaupt tot stand komen.

Natuurlijk komen daarmee ook de vragen boven water. Hoe valideren we dit onderzoek? Wat onderscheid de onderzoeker van de consultant? Is die niet beter in facilitaire processen? Hoe zit het met de ethiek van interventies die altijd verliezers en winnaars kennen - mag de mening van de onderzoeker daarbij invloed hebben?
Mijns inziens begint dit type onderzoek uit de hand te lopen als we aan zelfkritische wetenschappelijke verantwoording niet meer toekomen, als de omgeving niet meer weet of men nu met een actieonderzoeker of een objectieve rekenmeester te doen heeft, als alleen het resultaat van wel of niet ontpolderen telt (en niet de wetenschap) of als een prof.dr.ir in de astronomie titel en logo van de universiteit gebruikt om ook een opvatting over de inrichting van de Eendrachtspolder te ventileren. Niet dat dat allemaal gebeurt overigens.
Maar het geeft maar aan dat er behoefte is om stil te staan bij de rol van de onderzoeker (en het beleid dat haar of hem stuurt) in gebiedsprocessen.

Dat gebeurt in dit boek via een groot aantal cases waarin onderzoekers hun ervaringen delen. En waarover we aan de lunch bij de uitreiking van ongeveer het 1e exemplaar discussieerden. Er is denk ik nog het nodige te leren van andere wetenschappen (antropologie, bedrijfskunde?) als het om wetenschappelijke vragen als validatie gaat. Hoe moeilijker empirisch te valideren, hoe beter de theoretische fundering moet zijn, zo lijkt me (maar niet alle auteurs beweerde iemand).  In sommige cases had ik ook wel wat meer willen lezen over macht, cultuur, financiele aspecten bij de stakeholders in de gebiedsprocessen. Die moet je niet wegstoppen in het faciliteren van het proces. Maar dat zijn kleine kanttekeningen. Een mooi boek om op voort te bouwen, want dit land is nog niet uitgepolderd.

Annemarie van Paassen, Jolanda van den Berg, Eveliene Steingrover, Renate Werkman en Bas Pedroli: Knowledge in Action, 2011

Geen opmerkingen: